Beschrijving van Vrolijk Kerkhof (Vesel Cimitrul) Sapanta / Roemenië:Ik heb iets van... misschien is dit wel het meest bizarre en unieke
kerkhof ter wereld.
De oorsprong van de gewoonte om grafkruisen te maken die
op één of andere manier het leven van de overledene uitbeelden, met bijhorende tekst,
is allicht uit de geest van Stan Ioan Pătraş ontsproten. We vermoeden dat hij in
1935 de eerste houtbewerker was die deze eikenhouten grafkruisen
maakte.
De grafkruisen zijn in het blauw geverfd. Dit symboliseert de blauwe lucht, waar
de ziel van de overledene heen gaat. Verder worden vrolijke kleuren gebruikt. De
bedoeling is het verdriet omwille van de overledene naar hoop om te buigen en soms
met een kwinkslag te overgieten. Er zijn ondertussen ruim 800 zulke graven. Nochtans
is er een historische grond waarom zulk een kerkhof zich net in Maramures bevindt.
Volgens de overlevering dacht de bevolking dat de overledene in het hiernamaals een
gelijkaardig beroep zou uitvoeren als op aarde. Het overlijden werd ook als een
overgang gezien die gevierd kon worden.
Veel van de teksten rijmen, en zijn niet gemakkelijk te vertalen. Bij de vertaling
gaat natuurlijk het vrolijke ritme van de het rijmen helemaal verloren.
Enkele van de teksten vrij (en vaak slechts gedeeltelijk) vertaald (met wat hulp
van Google).
Het kruis van Irina Stan
(foto 0009999ab - leefde van 1927 tot 2006)
| cat am fost in lume vie | Hoe ik in de wereld woonde |
| Irina diac ului mi-o zis mie | Irina vertelde me duizend maal |
| si aici ma odihnesc | en hier heb ik rust |
| stan irina ma numesc | Mijn naam is Irina Stan |
| eu am ramas vaduva | Ik werd een weduwe |
| de nevasta tanara | als jonge vrouw |
| multa lana am indrugat | Ik spon veel wol |
| cergi furoase ca sa fac | om in tapijten te doen |
| bani ca sa pot castiga | Ik kon zo geld verdienen |
| ca sa-mi intretin casa | om mijn huis te onderhouden |
| lumea a fost destul de gre | De wereld was heel verkeerd |
| si rau de trait in e. | en ergste om in te leven. |
| |
| Dar viata o lasai la 79 de ani | Maar het leven heeft me 79 jaar
gelaten |
Grigore de Tractorbestuurder(Tractoristul)
(foto 0009999ad - 1969)
| aici eu ma odihnesc | Hier rust ik uit |
| pop grigore manumesc | Mijn doopnaam is Grigore (Gregory) |
| mie miaplacut tractoru | Ik hield van tractoren |
| cu sticla samstinpar doru | voor het plezier een glaasje
samstinpar |
| am trait tot suparat | Ik woonde al overstuur |
| ca tata mic mau lasat | vader liet weinig mau |
| poate asau fost soartea mea | mijn lot kan Asau |
| tinar sam las viata | Sam's jonge leven te verlaten |
| mearta tinar ma ludai | De dood nam me |
| la 33 de ai | op 33 jaar |
Danser
(foto 0009999ae)
| frunza verde de bradut | Groen Boomblad |
| ios ionu lui todiut | Todi's iOS ionu |
| de cu mic am purtatstrut | De helft van I purtatstrut |
| siam pus strut la palarie | Siam zet de hoed strut |
| sa joc cu feheide ohenie | Ohene spelen met feheide |
| casa nu ma fac de rusine | Ik heb het huis niet in verlegenheid
gebracht |
| am jucat femei alese | Ik speelde graag voor vrouwen |
| care au fost jupinese | welke was jupinese |
| si ju cam paste uiaga | |
| cindhio fost lu me mai draga | lu was mij dierbaarder cindhio |
| la bucuresti gind am plecat | dacht dat ik Boekarest vertrokken |
| locu inti ipetara amliauat (??) | |
| si mam dus silam lasat | |
Irina Pop
(foto 0009999af 1925-2010)
| Aici eu ma odihnesc | Hier rust ik uit |
| pop irina ma numesc irina | Mijn naam is Irina, Irina Pop |
| muscali tii ca si numele | Russen weten de naam |
| namii mama tanara o murit | NAMI, een jonge moeder stierf |
| poate asa i-o fost sortit | Ik kan dus het was gedoemd |
| si tanara fata am ramas | en ik was jong meisje |
| si-am trait tot cu nacaz | Ik leefde en deed alles |
| ca tata so insurat si sin- | en trouwde met haar vader |
| gura ma lasat pana cand | tot hij me alleen gelaten heeft |
| m-am maritat si bun bar- | Ik huwde een goede man |
| bat mi-am luat si la lucru | en ik ging aan de slag |
| si la joc el o fost pe pri- | en het spel op de eerste plaats was
hij |
| mu loc | |
Marie van Maramures
(foto 0009999ag - overleed op 81 jarige leeftijd in 1973)
| A ci eu ma odihnesc | Pas nu heb ik rust |
| Marie of mi Maramuresc | Marie van mijn Maramures |
| cit palume am trait | Hoe ik in de wereld woonde |
| am lucrat sam nalaît | Ik werkte met Sam (???) |
| sam trait sicuna caz | woonde met Sam in een huis (???) |
| ca vaduva am ramas | Ik bleef weduwe |
| luid-zau mam ru gat | |
| la toa te mau aju tat | |
| de greutat am scapat | Ik liet het gewicht |
| si viata o para sat | van het dorpsleven |
| la 81 de ani 1973 | op 81 jaar in 1973 |
Man van 51 jaars
(foto 0009999ai - overleed op 51 jarige leeftijd in 1991)
| în lume cît am trâit | Ik woonde in de wereld als |
| pe multi oameni am | vele andere mensen |
| servit batâr câ am | Ik diende Batara (??) |
| fost strâin mâche- | vele waren vreemden (??) |
| mau pretini la vin câ | om zo vrienden te worden (??) |
| cutot oameni-n sat | ruimte met een rijke mensen in het dorp(??) |
| tare bine eu m-am | Ik was machtig goed |
| purtat dar eu ma duc | maar ik ga om te dragen |
| suparat cacopiii i-am | Ik ben van streek |
| lasat neva sta casa | Neva laat ik thuis zitten |
| mi creasca si de ei sa | Ik groei naar ze |
| ingrije asca cindor | wanneer mevrouw Venifratii |
| venifratii nei sa sa | haar verzorgt |
| mîngîi cu ei | hen liefkoost |
Stan Grigori Ilenii Braica de Winkelier/slager
(foto 0009999an - stierf 76 jaar oud, leefde van 1924 tot 2000)
| Aici eu ma odihnesc | Hier rust ik uit |
| Stan Grigore a Ilenii | Stan Gregory Ilenii | /tr>
td>Braicului ma numesc| Braica was mijn naam |
| am umblat cît am trait | Ik woonde als ik liep |
| am fost în sat renu- | Ik was beroemd in het dorp |
| mit ca am fost gesti- | Zo was ik een manager |
| onar si un mare ma- | en een grote slager |
| celar dumne zeu sa | God heeft een vlieger graag |
| o mîngaie pe ami-a | Ami was een lieve vrouw |
| draga sotie ca eu | terwijl hij de |
| lume o lasai | wereld verlaat |
| 
