Dit is een religieuze orde, afgesplitst van de Benedictijnen in het benedictijnenklooster van Citeaux in Bourgondië in 1093.

Anders dan bij de Benedictijnen, waren de kloosters niet geheel zelfstanding, maar hingen ze af van het klooster in Citeau.

Bij voorkeur werden kloosters opgericht in afgelegen gebieden waar ontginningswerk te verrichten was. Er werd veel beroep werd gedaan op 'lekenbroeders'. Deze lekenbroeders werden in afzonderlijke refters gevoed, sliepen in afzonderlijke slaapplaatsen, en kregen zelfs hun eigen koor in de kloosterkerken.

Een bekende vertolker van de strenge principes van deze orde, was de Heilige Bernardus, abt van het klooster van Clairvaux (1091-1153). Hij was bijvoorbeeld erg negatief over de weelderige bouw en versieringen van de Benedictijnenkerken uit die periode (zoals bijvoorbeeld die van Cluny).

Zoals bij vele ordes, verdween de originele strengheid naar bouwvoorschriften geleidelijk. Wegens de belangrijke invloed van de lekenbroeders, werd meestal in de traditie van de streek gebouwd, eerder dan volgens een vastomschreven patroon.

Om meer te weten over deze historisch belangrijke orde, zie de Cisterciënzer-rubriek op start. Zij hebben in Belgiê belangrijke architectuur achtergelaten.